SCHENKEN IN SPANJE
Niet altijd zal het de bedoeling van ouders zijn om de te schenken goederen direct bij de schenking aan de kinderen over te dragen. Zij willen gedurende hun leven zelf nog beschikking houden over de goederen. Ook daarbij kan dankbaar gebruik worden gemaakt van het feit dat op de zogenaamde ‘verbintenisrechtelijke’ gevolgen van de schenkingsovereenkomst het Nederlands recht van toepassing kan worden verklaard, óók als de schenker in Spanje woont, of als het gaat om Spaans bezit.
Schenking onder voorwaarden of lasten
De schenking aan het kind kan bijvoorbeeld plaatvinden onder voorbehoud van een recht van vruchtgebruik ten behoeve van de ouder(s), of onder de ontbindende voorwaarde dat het kind vóór de ouder(s) overlijdt, of onder de opschortende voorwaarde dat het kind de ouder(s) overleeft.
Notariële akte
Om later geen meningsverschil te krijgen over de rechtskeuze, en (de inhoud van) de bedongen voorwaarden of lasten, is het aan te bevelen (en in enkele specifieke gevallen zelfs wettelijk verplicht!) om de schenking vast te leggen in een notariële akte. In het navolgende zal ik vooral ingaan op de juridische aspecten. De fiscale aspecten komen in de nog volgende artikelen van deze serie aan de orde.
Schenking onder voorbehoud van vruchtgebruik
Bij een dergelijke schenking wordt de eigendom van de geschonken goederen overgedragen aan de kinderen, maar blijven de vruchten van de geschonken goederen aan de ouder(s), zoals het woongenot, de rente of het dividend. Bij schenking van aandelen in (bijv.) een Nederlandse BV kan de vruchtgebruiker zeggenschap voorbehouden door in de schenkingsakte het stemrecht over de aandelen aan de vruchtgebruiker te laten toekomen. Bij het overlijden van de vruchtgebruiker ontstaan er belangrijke fiscale aandachtspunten, zowel op grond van de Nederlandse als de Spaanse successiewet (erfbelasting). De schenking onder voorbehoud van vruchtgebruik verdient een eigen column, en die komt er ook!
Schenking onder een ontbindende voorwaarde
Hebben de ouders niet zozeer behoefte om zeggenschap over het geschonken vermogen te behouden, maar willen zij vooral dat het binnen de familie blijft, dan zou gedacht kunnen worden aan het schenken onder de ontbindende voorwaarde dat de ouder(s) het kind overleven. Het geschonken vermogen word dan geacht nimmer te zijn geschonken, en komt terug bij de ouder(s). De ontbindende voorwaarde kan nog gedetailleerder worden geformuleerd door bijvoorbeeld te bepalen dat vervulling daarvan slechts mogelijk is als het kind overlijdt zonder achterlating van eigen afstammelingen. De onbindende voorwaarde zou overigens ook worden vervangen door (de veel flexibelere) herroepingsclausule (zie deel 2 van deze serie; zie www.erfrechtinspanje.nl).
Schenking onder opschortende voorwaarde
Vinden ouders het nog te vroeg om het te schenken vermogen al volledig aan de kinderen over te dragen, én vinden zij het voorbehouden van vruchtgebruik niet ver genoeg gaan, dan kan gedacht worden aan een schenking onder de opschortende voorwaarde dat de ouder(s) eerder overlijdt(en) dan het kind. Tot het overlijden blijven de ouders in het bezit en beheer van het geschonken vermogen. Pas bij het overlijden van de ouder(s) wordt het kind eigenaar. Om maximaal te kunnen inspelen op een tussentijdse verandering van omstandigheden kan aan een dergelijke schenking ook nog een herroepingsclausule worden verbonden. (zie deel 2 van deze serie; zie www.erfrechtinspanje.nl). Schenken onder de opschortende voorwaarde van overlijden van de schenker moet op grond van de Nederlandse wet overigens verplicht in een notariële schenkingsakte te worden vastgelegd.
Schenking onder een gelijkluidende ontbindende én opschortende voorwaarde (de zogenaamde ‘tweetrapsschenking’)
Deze schenking aan een kind geldt dan bijvoorbeeld onder de ONTBINDENDE voorwaarde van diens overlijden en tegelijkertijd aan diens eigen kinderen onder gelijkluidende OPSCHORTENDE voorwaarde. Gevolg: bij overlijden van het kind behoort het geschonken vermogen direct toe aan de kleinkinderen, zonder dat het kind zelf daar iets aan kan veranderen in zijn testament. Dit is ‘regeren over het graf heen’ pur sang!
Aanpassing schenkingsvoorwaarden
Stel dat de ouders hebben geschonken onder (bijvoorbeeld) de opschortende voorwaarde van (hun) overlijden, en zij er op enig moment daarna opeens geen bezwaar meer in zien als het geschonkene reeds bij leven definitief op de kinderen overgaat (bijv. omdat de overheid een gunstige schenkbelastingvrijstelling invoert, óf omdat de Nederlandse fiscale tienjaarstermijn is verstreken). De schenkingsovereenkomst kan dan gewoon worden gewijzigd, waarbij de opschortende voorwaarde wordt geschrapt. Stel dat de ouders daarbij toch liever het beheer over het geschonken vermogen behouden dan kan het kind daartoe aan de ouder(s) een zogenaamde onherroepelijke privatieve beheersvolmacht verlenen.
Conclusie
De Nederlandse wetgeving met betrekking tot schenkingsovereenkomsten is relatief jong (2003) en modern. De ‘gereedschapskist’ die de Nederlandse wet biedt om naar hartenlust te sleutelen aan de juridische vormgeving van schenkingen is daarmee behoorlijk uitgebreid. Met een rechtskeuze voor het Nederlandse recht komt al dat gereedschap in beginsel binnen handbereik van de Nederlandse schenker, ook al woont hij in Spanje, of gaat het om zijn Spaanse bezit. Voor de juridische en fiscale mitsen en maren van het grensoverschrijdend schenken kan hij uiteraard niet zonder een deskundig adviseur. Maar ‘het juridische’ gaat altijd vooraf aan ‘het fiscale’, dus het begint allemaal met (kennis van) de Nederlandse wet.
Neem contact met mij op
113-D
