Wat zijn aandelen aan toonder?
We beginnen met een nieuwe reeks artikels waarin we enkele min of meer ingewikkelde begrippen gaan toelichten om het onze lezers gemakkelijk te maken.
De “toonder” is de eigenaar
Een aandeel is het waardepapier dat dient als bewijs van deelname in een kapitaal, dat aantoont dat men aandeelgerechtigd is en dat men zich van zijn plicht om te storten heeft gekweten. Aandelen aan toonder (of bearer shares) zijn verhandelbare aandelen die “aan toonder” uitgegeven zijn. Voor elk aandeel is er dus slechts één certificaat en de persoon die dit aandeelcertificaat in handen heeft of toont (de “toonder”), is dus de eigenaar van het aandeel. Het fysieke aandeelbewijs geldt als eigendomsbewijs en wie in het bezit ervan is, kan zijn rechten als aandeelhouder van de vennootschap laten gelden.
De overdracht is zeer eenvoudig, want deze gebeurt door het overmaken aan een andere persoon. Deze aandelen kunnen gemakkelijk aan de volgende generatie doorgegeven worden, wat best via een handgift gebeurt. Zo is het niet moeilijk om successierechten te vermijden. Maar er is natuurlijk ook een gevaar op diefstal. Bij ons kunnen enkel een nv en een Comm. VA (commanditaire vennootschap op aandelen of CVA) aandelen aan toonder hebben.
Naamloos
In tegenstelling tot de aandelen op naam zijn de aandelen aan toonder niet met naam vermeld in de boeken van de vennootschap. Ze kunnen trouwens van eigenaar wisselen zonder dat de vennootschap ervan op de hoogte is. En vermits de eigenaar van deze aandelen niet bekend is, kan hij ontsnappen aan de betaling van een belasting op het ontvangen dividend. Daarom waren aandelen aan toonder door sommigen gegeerd en werden zij door de overheid met argwaan bekeken.
Weldra verleden tijd
De Wet van 14 december 2005 en het KB van 26 april 2007 hebben daarom de aandelen aan toonder afgeschaft. Deze afschaffing gebeurt in drie fasen:
- sedert 1 januari 2008 kunnen geen nieuwe aandelen aan toonder meer uitgegeven worden. Aandelen van vennootschappen (ook die van familievennootschappen en kmo’s) uitgegeven na die datum zijn ofwel op naam, ofwel gedematerialiseerd.
- Aandelen aan toonder uitgegeven vóór 23 december 2005 moeten ten laatste op 31 december 2013 omgezet worden in aandelen op naam of in gedematerialiseerde aandelen.
- Aandelen aan toonder uitgegeven na 23 december 2005 moeten uiterlijk op 31 december 2012 omgezet worden in aandelen op naam of in gedematerialiseerde aandelen.
Op naam of gedematerialiseerd
Wanneer de aandelen aan toonder van een vennootschap omgezet worden in aandelen op naam of in gedematerialiseerde aandelen, moet er een statutenwijziging bij notariële akte doorgevoerd worden. In het eerste geval zal er een register van aandeelhouders aangelegd worden waarin de informatie over de vennoten en hun aandelen vermeld wordt. De bestaande aandelen aan toonder moeten dan vernietigd worden. Bij de omzetting van aandelen aan toonder in gedematerialiseerde aandelen worden de gedrukte aandelen eveneens vernietigd. Ze worden vervangen door een effectenrekening bij een bankinstelling.
Aandelen aan toonder hebben door hun “discreet” karakter een zeker succes gekend. Eind volgend jaar komt hier definitief een eind aan.
Houders van aandelen aan toonder niet langer anoniem
Nieuwsbericht | 11-04-2017 | 10:15
Houders van aandelen aan toonder zijn straks te identificeren via hun effectenrekening. Zij kunnen niet langer anoniem blijven. Doel van de maatregel is te voorkomen dat deze stukken worden misbruikt voor de financiering van terrorisme, of voor belastingontduiking en witwassen. Dit staat in een wetsvoorstel van minister Blok (Veiligheid en Justitie), mede namens minister Dijsselbloem (Financiёn), dat vandaag voor consultatie op internet is geplaatst. De regeling is eerder in een brief aan de Tweede Kamer aangekondigd.
Het is de bedoeling dat aandelen aan toonder alleen nog worden verhandeld via een effectenrekening aangehouden bij een intermediair. Bijvoorbeeld een bank of een beleggingsonderneming. Omdat de effectenrekening op naam staat is anonieme overdracht van toonderstukken niet meer mogelijk. Als het nodig is, kunnen opsporingsdiensten bij intermediairs gegevens opvragen van de houder van die rekeningen. Daarmee volgt het kabinet de aanbevelingen van het Global Forum en de Financial Action Task Force (FATF).
Aandeelhouders die hun stukken thuis bewaren, kunnen die ter bewaring aanbieden bij een door de vennootschap aangewezen intermediair. Zij hebben daarvoor 2 jaar de tijd na inwerkingtreding van de wet; anders vervallen hun toonderstukken. De vennootschap stelt op dat moment de prijs vast voor de aandelen die zijn vervallen en stort deze prijs in de consignatiekas. Een houder van een vervallen aandeel aan toonder kan zich dan melden bij de consignatiekas om de prijs van het aandeel met eventuele rente te incasseren. In die kas zit geld van de vennootschap dat in bewaring is gegeven aan het ministerie van Financiёn.
Verder kan een vennootschap aandelen aan toonder omzetten in aandelen op naam. In dat geval moet er rekening mee worden gehouden dat niet alle houders van zo’n aandeel zich melden. Die blijven dus voor langere tijd onbekend. Daarom vervallen de aandelen aan toonder 20 jaar na inwerkingtreding van de wet. Tot die tijd kan een aandeelhouder met toonderstuk zich laten registreren als aandeelhouder op naam
Aandelen aan toonder worden afgeschaft Heel wat familiebedrijven en kmo’s hebben aandelen aan toonder. Dat is mogelijk als u een NV of een Comm. VA heeft. U hebt ondertussen uiteraard gehoord dat dergelijke aandelen aan toonder worden afgeschaft tegen eind 2013 en dit ook geldt voor gewone familiebedrijven zoals uw NV. Volgens uw boekhouder kan u het best uw aandelen aan toonder via een statuutwijzing op naam maken. Maar sinds kort raden meer en meer banken aan om u aandelen te dematerialiseren omdat dit tal van voordelen biedt. Wat is juist het verschil tussen beide oplossingen en wat is in uw situatie de beste oplossing? Anonimiteit van aandelen en toonder
Aandelen aan toonder zijn populair in België omdat ze gemakkelijk zonder sporen van eigenaar kunnen wisselen door bv. een handgift. Maar er is meer. Veel aandeelhouders van kmo’s hebben een voorkeur voor aandelen aan toonder omwille van de anonimiteit. Indien ze wensen, zorgt deze anonimiteit er zelfs voor dat niemand weet hoeveel aandelen men precies heeft en m.a.w. hoe rijk u bent. Want zelfs tussen de aandeelhouders onderling en in (grotere) familiebedrijven en kmo’s wordt deze anonimiteit dikwijls op prijs gesteld. In de praktijk merken we immers dat soms totaal onduidelijk is welke familieleden juist aandeelhouder zijn en hoeveel aandelen bezitten. Dikwijls worden immers aan bepaalde kinderen (die bv. mee werken in de zaak) meer aandelen geschonken, dan aan de andere kinderen en blijft dit soms decennia lang en geheim.
Geleidelijke afschaffing aandelen aan toonder Geen uitgifte of aflevering meer
Sinds 1 januari van dit jaar mogen er in Nederland en België geen nieuwe effecten aan toonder meer uitgegeven of afgeleverd worden. Bovendien worden alle effecten aan toonder die al bestaan afgeschaft tegen 31 december 2013. Deze regeling geldt niet alleen voor beursgenoteerde aandelen aan toonder zoals bv. aandelen KBC, Delhaize of Belgacom die in uw bankkluis liggen, maar dus ook voor de aandelen van uw eigen vennootschap. Ter informatie enkel een NV en een Comm. VA (commanditaire vennootschap op aandelen) kunnen aandelen aan toonder hebben. Bij een BVBA zijn de aandelen bv. altijd aan op naam.
Na 31 december zal u de aandelen van uw vennootschap die nog “in de mist” rondzweven, moeten opnemen in het aandelenregister van de vennootschap. De rechten (stemrecht, dividend) van de aandelen die nog niet boven water zijn gekomen, worden dan geschorst. De aandelen waarbij de eigenaar zich in 2015 nog niet heeft bekendgemaakt, moeten worden verkocht. Ter informatie: aandelen die niet verkocht geraken, worden dan geblokkeerd. Later kunnen de aandeelhouders nog wel hun aandelen recupereren die geblokkeerd zijn, maar dan betaalt men 10 % boete per begonnen jaar vanaf 2006.
U moet iets doen tegen 2013
Dit betekent heel concreet dat u met de aandelen aan toonder van uw NV of Comm. VA ten laatste tegen eind 2013 iets moet doen en u hebt daarbij 2 mogelijkheden. Een eerste mogelijke optie is dat u alle toonder aandelen omzet op aandelen in naam in een aandelenregister. En tweede optie is dat u de aandelen ‘dematerialiseert” en op een effectenrekening zet bij een bank. In principe is in beide gevallen een statutenwijziging nodig en moet u dus naar de notaris.
Soms nu al belangrijke gevolgen
In tegenstelling met wat algemeen gedacht wordt, kan u in de praktijk ook nu al geconfronteerd worden met de wet op de afschaffing van effecten aan toonder. Denken we bv. maar aan een kmo die haar kapitaal wil verhogen. Uiteraard zal deze kmo dan geen nieuwe toonderaandelen meer kunnen uitgeven. Maar er zijn ook andere gevallen waar de wet nu al gevolgen kan hebben. Stel bv. dat aandelen aan toonder in onderpand werden gegeven bij een bank op een effectenrekening voor het bekomen van een lening. Als de lening is afbetaald zullen de aandelen niet meer kunnen worden afgeleverd. Want sinds 1 januari 2008 mogen geen papieren aandelen meer worden afgeleverd.
De aandelen op naam zetten is “eenvoudig” De bekendste oplossing
Nogal wat boekhouders en notarissen raden bijna automatisch aan om uw aandelen aan toonder gewoon om te zetten op naam. Dit is inderdaad een relatief eenvoudige oplossing die zeker voor bepaalde echt kleine familievennootschappen de beste oplossing is. Maar we stellen in de praktijk vast dat deze optie dikwijls te vlug wordt aangeraden, omdat men de andere optie (dematerialisatie) onvoldoende kent en helemaal geen zicht heeft op de procedure en kosten.
Kostprijs en procedure
Als u een omzetting op naam wilt, volstaat het om de statuten van uw vennootschap te wijziging bij de notaris. Volgens sommige juristen is een statuutwijzing zelfs niet nodig, maar wij raden aan om dit toch te doen en van deze statuutwijziging gebruik te maken om de statuten eens grondig na te (laten) kijken. Voor een statuutwijzing mag u normaal rekenen op ongeveer 2 à 3 weken en een kostprijs tussen de 750 en 1000 euro. Verder dient u ook nog een zgn. aandeelhoudersregister te kopen dat u moet invullen. Dat vindt u bij een gespecialiseerde papierhandel voor een prijs van 20 à 25 euro. Het is aan te raden om een soort ‘omruilprocedure’ te voorzien die beperkt is in de tijd (bv. enkele maanden of 1 jaar). Zeker als de aandelen nogal verspreid zitten over meerdere aandeelhouders laat u deze periode best 1 jaar lopen. Deze omruilprocedure neemt u ook best op als overgangsbepaling in de statuten van de vennootschap. De aandeelhouders moeten dan hun aandelen aan toonder inleveren en hun naam wordt dan ingeschreven in het aandelenregister dat bijgehouden wordt op de maatschappelijke zetel van de vennootschap.
Geen anonimiteit meer
Een belangrijk nadeel is natuurlijk wel dat er bij omzetting op naam geen sprake meer is van anonimiteit. Het is immers zo dat de vennootschap dan de identiteit van alle aandeelhouders kent en bovendien hebben ook alle aandeelhouders het recht om het aandelenregister in te kijken. Ook tegenover de fiscus is er geen anonimiteit. Zo kan de fiscus bv. nagaan wie hoeveel aandelen op naam van de vennootschap in handen heeft. Bovendien blijkt uit de praktijk dat een aandelenregister dikwijls leidt tot fouten of verkeerde inschrijvingen van overdrachten, met alle gevolgen vandien.
Kortom, het is dus de eenvoudigste en goedkoopste oplossing, maar de anonimiteit valt wel weg**.**
Uw aandelen “dematerialiseren” Procedure
Voor u de aandelen aan toonder gaat dematerialiseren is ook hier een statuutwijziging nodig (kostprijs +/- 750 à 1000euro) via de notaris. Heel algemeen gesteld komt ‘dematerialiseren’ er op neer dat u uw papieren aandelen die u in uw kluis heeft liggen laat vernietigen en op een effectenrekening worden gezet. Uw vennootschap dient tevens te beslissen en in de statuten te zetten op welke datum (dat is de omzettingdatum) de aandelen aan toonder omgezet worden in gedematerialiseerde effecten. Vervolgens moet uw vennootschap voor deze omzettingsdatum een overeenkomst sluiten met een “centraliserende instelling”, dus met een bank die de dienst van “dematerialisering” aanbiedt. Vervolgens moet uw vennootschap deze beslissing aan het publiek kenbaar maken via het Belgisch Staatsblad en 2 nationaal verspreide kranten waarvan één in het Nederlands en één in het Frans en eventueel op de website van uw bedrijf. Kortom, een veel minder eenvoudige procedure dan als u de aandelen aan toonder, laat opzetten in aandelen op naam.
Laat u echter niet te veel afschrikken door deze procedure. Sinds kort bieden alle grootbanken deze diensten aan (zie kader), alsook enkele kleinere banken zoals bv. SG, Bank J. Van Breda, Dierickx, Leys & Cie, enz. een specialist van de bank zal u dan begeleiden bij uw dossier.
Bij 1 bank?
In principe kiezen de aandeelhouders zelf bij welke bank ze gaan voor de zgn. dematerialisatie van hun aandelen. Bovendien kunnen aandelen ook van effectenrekening van Bank A naar Bank B worden overgeschreven. Vandaar dat de vennootschap een centrale rekeninghouder moet aanstellen om een overzicht te behouden op het geheel. Concreet komt dit erop neer dat die centrale rekeninghouder (bv. uw vennootschap koos voor Fortis) als zgn. “top van de piramide” moet aanduiden waar men de aandeelhouders kan vinden. Het is dus perfect mogelijk dat een aandeelhouder bij bv. KBC een effectenrekening met zijn aandelen heeft, een andere bij Dexia en nog een andere aandeelhouder bij ING. Zeker na verloop van tijd wordt de kans heel groot dat de aandelen verspreid zitten op effectenrekeningen bij meerdere banken. Vandaar het nut van deze “top van de piramide”.
De kostprijs van “dematarialisatie”?
Naast de kosten van een statuutswijziging en de publicatie in het Belgisch staatsblad en 2 kranten, kost ook de dematerialisatie zelf en het bewaren (bewaarloon) geld. Op dit moment zijn de 4 grootbanken en ook verschillende andere banken klaar om u de dienst van dematerialisatie voor uw aandelen aan toonder van uw NV of Comm. VA aan te bieden. Indien u dat wenst kunnen zijn hun dienst bv. ook uitbreiden met de betaling van dividenden aan de aandeelhouders (zie kader). De meest banken zijn momenteel nog maar pas klaar met deze dienst op poten te zetten en het is nog niet altijd duidelijk wat men juist zal aanrekenen voor het verlenen van deze dienst. Het ziet ernaar uit dat de vier grootbanken als algemene regel een kostprijs op maat gaan hanteren. Concreet betekent dit dat de kostprijs zal afhangen van het aantal diensten dat u wenst, het aantal aandelen, de grootte van de vennootschap, enz. Bij de Bank J. Van Breda beidt men deze dienst van dematerialisatie volledig gratis aan voor klanten. Voor de financiële dienstverlening van o.a. de dividenduitkering worden er wel (administratieve) kosten aangerekend, wat logisch is. Wellicht zullen een aantal kleinere banken deze dienst gratis of relatief goedkoop aanbieden voor goede klanten. Het is daarbij voldoende dat u een goede klant bent op de één of andere manier (bv. met uw bedrijf, u zit in private banking, u heeft veel huisfondsen, enz.).
Wacht tot na de “testfase”…
De meeste banken hebben momenteel hun diensten betreffende materialisatie nog maar pas opgestart of zijn die aan het opstarten. Bijgevolg zouden wij zeker nog tot na de zomer wachten om eventueel tot materialisatie over te gaan. Banken zijn dan hun ‘testperiode” voorbij en tegen dan zal er wellicht ook al meer duidelijk zijn over de kostprijs van de dematerialisatie bij de verschillende banken. Als u nog wat wacht is de kans ook groter dat er meer spelers op de markt zullen zijn en u een beter en goedkopere keuze kan maken.
Meer discretie en anonimiteit
Dematerialisatie is dus duurder en ingewikkelder dan gewoon omzetten in aandelen op naam. Maar een heel belangrijk voordeel van dematerialisatie is discretie en anonimiteit. Zo zal aandeelhouder A bv. niet zomaar weten wie de andere aandeelhouders zijn, of bepaalde aandelen intussen weggeschonken werden aan de kinderen of in pand gegeven zijn, enz. De gedematerialiseerde aandelen worden immers in het aandelenregister van uw vennootschap ingeschreven op naam van de erkende rekeninghouder. De werkelijke houder van de gedematerialiseerde aandelen is dus niet noodzakelijk bekend bij uw vennootschap die de aandelen heeft uitgegeven.
Ook naar de fiscus toe is er anonimiteit. De erkende rekeninghouder (in ons voorbeeld dus Fortis) kan zich immers in principe het zgn. bankgeheim inroepen. Dat is bv. het geval als de fiscus vraagt naar informatie over de identiteit van de eigenlijke houder van de gedematerialiseerde aandelen. Op basis van dit bankgeheim kan de fiscus ook niet zomaar aan een bank alle vragen stellen om inlichtingen in te winnen om de cliënten van die bank te kunnen belasten. Dit kan uiteraard zijn belang hebben als men bepaalde zaken uit het verleden wil laten verjaren.
Dit bankgeheim is echter niet absoluut. Zo is het bankgeheim bv. beperkt in het kader van een bezwaarprocedure (inkomstenbelastingen). Bovendien is er op het gebied van successierechten geen sprake meer van dit bankgeheim en de daaruit voorvloeiende anonimiteit.
Beter bij successieplanning
Naast anonimiteit biedt de zwaardere en duurdere procedure ook op het gebied van successieplanning voordelen. Gedematerialiseerde kunnen bv. weggeschonken worden via een zgn. bankgift (door loutere overschrijving van effectenrekening naar effectenrekening), terwijl aandelen op naam enkel notarieel (eventueel wel via de Nederlandse notaris) geschonken kunnen worden. Het beste is dus dat u voor een beslissing neemt over het al dan niet “dematerialiseren” van uw aandelen aan toonder, eens uw globaal dossier doorneemt met uw boekhouder, fiscalist of successieplanner.
Neem contact met mij op
119-D
